VAŠINGTON – Javnost u BiH i regionu prvi put je saznala za važan element programa nove administracije u SAD, s Donaldom Trampom na čelu, kada su se pojavile vijesti da ta zemlja privremeno suspenduje sve svoje programe u zemlji dok se ne obavi pregled da li se uklapaju u spoljnopolitičke ciljeve nove administracije.
Bijeljina local events
Glavni element Trampove politike treba da bude uklanjanje programa “Raznolikost, jednakost i inkluzija” (DEI), koji su uvedeni s ciljem promovisanja politike zapošljavanja i položaja u društvu pojedinaca na osnovu rase, pola, etničke ili kulturne pozadine ili grupe s određenom pozadinom koja se po nekom osnovu može smatrati manjinskom.
Bez ulaska u ocjenu potrebe ovih programa, koju treba ostaviti američkoj javnosti, politici i debati u njihovom društvu, za nas je zanimljivo ono šta ta politika nosi, ko je promoviše i kako je došlo do formulisanja konzervativnog odgovora na ove programe, još i prije Trampa.
Politiku DEI uglavnom su promovisali predstavnici Demokratske stranke, najčešće iz lijevog krila ove političke organizacije, a kao opravdanje uglavnom se spominjala potreba uklanjanja socijalnih ili istorijskih nepravdi. Primjera radi, ohrabrivalo se zapošljavanje crnaca jer se smatralo da su oni istorijski bili podređeni bjelačkim interesima, pa nisu uspjeli kroz generacije akumulisati dovoljno materijalnih dobara ili društvenog kapitala da bi bili ravnopravni u društvu. Takođe, smatralo se da su homoseksualci, a posebno transvestiti, ranjiva društvena grupa kojoj bi takođe trebalo pomoći, na primjer prilikom konkursa na javnim institucijama, da im se pruži određena prednost ako se na istoj poziciji kandiduje osoba koja se ne smatra ranjivom ili ugroženom grupom.
Odgovor konzervativaca počiva na principu koji je odavno karakterističan za Republikansku stranku, a to je što manje miješanje države u privatnu sferu građana. Republikanci zagovaraju što manju javnu administraciju, a da se u što većoj mogućoj mjeri društvena dinamika prepusti pravilima slobodnog tržišta. Istovremeno, smatraju da svaki građanin treba da se kroz obrazovanje, sticanje vještina ili na druge načine ličnim zalaganjem sam izbori za pozicije i da se svi društveni odnosi vrednuju na osnovu ličnih zasluga.
Tokom prvog Trampovog mandata posebno je bila prisutna kritika ljevičarskih organizacija i političkih udruženja kroz praksu uvođenja prava na “treći pol”, kao i da bi djeci trebalo dati više slobode da odrede vlastiti polni identitet. Tramp je prilikom posljednje izborne kampanje obećao da će u državnim institucijama za koje je nadležna federalna vlada ukinuti sve programe, pravilnike i uredbe o promovisanju DEI smjernica. Prošle sedmice je vlada SAD, na osnovu izvršne naredbe Trampa “Zaustavljanje rasnih i rastrošnih vladinih DEI programa, politika i preferenci”, naložila Stejt departmentu da revidira sve programe, ne samo u smislu uštede nepotrebnih troškova, nego i uklanjanja i zaustavljanja finansiranja svih programa koji u sebi sadrže elemente DEI ideologije.
Kritičari DEI programa smatraju da je posebno tokom posljednjih nekoliko demokratskih administracija došlo ne samo do promovisanja ovih politika u javnom administrativnom sektoru Amerike, već i u medijima, školama, umjetnosti, sportu i drugim ustanovama. U govoru se, na primjer, ohrabrivalo da se ne koristi muški rod, već neutralni ili, ako se ne može izbjeći, da se uključe oba roda, na primjer “političari i političarke”, “piloti i pilotkinje”, i slično. U sportu se od sportskih udruženja tražilo da pojedincima koji su promijenili pol omoguće da se ravnopravno takmiče s pripadnicima istog pola, a putem televizije se izbjegavalo tematizovanje “osjetljivih” događaja.
U praksi, nova Trampova naredba znači da programi koji se odnose na ono što Amerika smatra svojim ključnim nacionalnim interesima, poput odbrane, energetike, borbe protiv korupcije, medija, ne bi trebalo da budu prekinuti nigdje, pa ni u BiH. S obzirom na nove smjernice, može se očekivati manje programa koji se odnose na inkluziju, prava manjinskih grupa i ranjivih kategorija. Ukoliko organizacije u BiH budu htjele da promovišu ove interese, moraće, po svemu sudeći, tražiti druge donatore.
