Kada je 24 februara 2022 godine, Rusija otpočela Specijalnu vojnu operaciju ili kako bi Zapad rekao
invaziju, veliki dio javnosti, pogotovo rusofilski nastrojene je očekivao nekakav brzi manevarski rat ili ti
„Blickrig“ ono što je general Hajnc Guderian implementirao kao modernu vojnu doktrinu u Drugom
svjetskom ratu i posljedično brzi nokaut ukrajinske vojske i države.
Zaista u prvim danima rata se i činilo da je to realno, obzirom da su ruske snage imale brzi prodor na svim pravcima. Na jugu je osvojen grad Herson, Melitopolj i Berdjansk, na istoku se došlo do predgrađa Harkova, na sjeveru su pali Sumi, Černigov i došlo se do predgrađa Kijeva, rizičnim desantom na kijevski vojni aerodrom Gostomelj Vazdušno-desantnih snaga ruske armije. Praktično jedini pravac gdje Rusi nisu imali većih uspjeha a ni akcija je bio Donbas, obzirom da je na tom pravcu ukrajinska vojska najbolje ukopana uz činjenicu da su tu već najiskusnije i najelitnije ukrajinske jedinice. Cilj ruske vojske i vrha države je bio jasan, munjevitim prodorom doći što dublje, napraviti paniku i izazvati puč u ukrajinskoj vojsci a i u vlasti, čak je i sam Putin pozivao elemente ukrajinske vojske da zbace „kijevsku vojnu huntu“.
Da li zbog loše procjene ruskih obavještajnih službi ili pak ih je preduhitrila CIA i njeno ukrajinsko odjeljenje (SBU) i neutralisalo proruske elemente, u svakom slučaju do puča ne dolazi. Ukrajinci se konsoliduju i u takvoj konstelaciji snaga Rusi su prinuđeni da se povuku sa kijevskog i harkovskog ratišta, budući da u tom brzom manevarskom prodoru nisu mogli da očiste pozadinu i bokove. Ubrzo otpočinje krvava bitka za
Marijupolj, koju ruska armija okončava u aprilu u svoju korist i već tada je jasno da se prelazi na klasičan
frontovski sukob kakav smo imali u Prvom svjetskom ratu. Nakon Marijupolja, Rusi počinju sa čišćenjem
Donbasa i do jula osvajaju gradove Lisičansk i Severodonjeck, ali zbog nedostatka ljudstva ne eksploatišu
slom fronta i Ukrajinci se konsoliduju nakon čega imamo nepomjeranje na frontu sve do jeseni, kada
Rusi doživljavaju poraz na Harkovskom pravcu gdje gube nekoliko manjih gradova (Izjum, Balakleju,
Liman, Kupjansk) upravo zbog nedostatka ljudstva, nakon čega sprovode mobilizaciju u kojoj mobilišu
oko 300.000 vojnika.
Dolazi i do promjene u komandnom kadru gdje generala Aleksandra Dvornikova na čelu glavnokomandujućeg specijalne operacije zamjenjuje general Sergej Surovikin. Ova odluka svoje
reperkusije imala je odmah, naime Sergej Surovikin se odlučuje na politički nepopularan ali vojno
ispravan potez, povlačenje ruske vojske iz Hersona odnosno prelazak na lijevu obalu Dnjepra. Politički
nepopularan je bio zato što se neposredno prije ove odluke na tlu Novorusije održao referendum a
jedna od oblasti koja je pripojena i postala dio Ruske Federacije bila je uravo oblast Hersona, naravno i
sam gubitak tako velikog grada je imao negativnog odjeka u javnosti. Sa vojne strane ovaj potez bio je
ispravan jer je u Hersonu boravilo 20 hiljada najbolje obučenih vojnika tzv.
VDV (vazdušno-desantna vojska) i obzirom da su Ukrajinci uništili Antonovski most (dug 1400 metara) koji spaja desnu i lijevu obalu Dnjepra, prijetila je opasnost da ova grupacija ostane bez logističke podrške a u krajnjem slučaju bude i potpuno uništena, na ovaj način povlačenjem je to izbjegnuto, linije su skraćene, logistička opskrba je uspostavljena a Dnjepar je postala i prirodna zaštita Rusima u čuvanju praktično ulaza na Krimsko poluostrvo. Nakon ovog ruskog poteza, na frontu dolazi do zatišja, i jedni i drugi popunjavaju
rezerve, utvrđuju linije, da bi krajem decembra Rusi preuzeli inicijativu i pokrenuli ofanzivu duž čitave linije fronta na Donbasu. Ogorčene borbe vode se u predgrađima Donjecka, Mariniki i Avdejevki, Rusi uspijevaju da skoro čitavu Mariniku stave pod kontrolu nakon višemjesečnih borbi a Avdejevki pokušavaju da priđu sa druge strane obzirom da je to najbolje utvrđeni dio fronta sa do sada neviđenim fortifikacijama u istoriji ratovanja.
U isto vrijeme pripadnici privatne vojne kompanije Vagner (oko 40 hiljada pripadnika) uspijevaju da nanesu ozbiljan poraz ukrajinskoj armiji i da osvoje grad Soledar uz ogromne (dokumentovane) gubitke na ukrajinskoj stran,i a Bahmut, nakon pada sela Klišejevka praktično stave u poluokruženje bez realne perspektive za odbranu. Jasno je dakle sada da linija Bahmut-Soledar-Seversk je pred padom, kao i Marinka i Avdejevka, samim tim ni Donjeck više neće biti granatiran u tolikoj mjeri. Ipak ostaje da se vidi da li će Rusi uspjeti i u kojoj mjeri da eksploatišu slom ove linije, jer ukoloko ne krenu u eksploataciju odmah, dočekaće ih još tvrđa i teža linija od prethodne koju su osvajali 6 mjeseci. Slavjansk i Kramatorsk kao 2 sljedeća uporišta ukrajinske armije su još veći gradovi a uz to vrlo moguće i bolje utvrđeni. Ovdje i dolazimo do suštine, da li se dosadašnji tok specijalne vojne operacije (kako je zovu u Rusiji) ili rata, može ocjeniti uspješnim i da li Rusija uopšte može okončati ovaj sukob u svoju korist, potpunom ili djelimičnom pobjedom? Sa jedne strane, dosadašnji tok jeste pokazao dosta manjkavosti ruske armije, loša koordinacija, manjak takozvane „pametne municije“, slabo korišćenje bespilotnih letjelica…
Posljedično imamo situaciju da su Rusi još uvijek u „Donbaskom blatu“, a opet tu je i druga strana priče, realnost je da su Rusi dosta stvari ispravili u hodu, koordinacija je sada kudikamo bolja, bespilotnici se sada daleko više koriste, „pametnu municiju“ su sada i Rusi počeli da proizvode i troše, a rezultati svega toga su vidljivi, metodično i sistematično uništavanje ogromnog broja jedinica ukrajinske armije. Sa druge strane ne može se potcijeniti ni snaga ukrajinske armije, armije koja 8 godina ratuje sa proruskim separatistima u Donbasu, koja ima 300 hiljada profesionalnih vojnika a sa mobilizacijama čak 700.000, koja je imala blizu 1000 tenkova t62 i t80, par hiljada artiljerskih oruđa, oko 100 aviona suhoj25, suhoj27 i mig29, stotine
helikoptera, nekoliko desetina PVO sistema s300, dakle ozbiljna zaostavština sovjetske armije i na sve to
dodajte pomoć NATO pakta, koji je prvo ispraznio skladišta bivših članica Varšavskog pakta i donirao
Ukrajini 20 aviona suhoj25, 300 tenkova t72, nekoliko destina helikoptera mi8 itd a od zapadne opreme
nekoliko hiljada protivoklopnih sistema NLAW, Javelin i drugih uz nekoliko desetina hiljada vojnika pod
maskom „dobrovoljaca“.
Na sve to NATO svojim satelitskim sistemima i izviđačkim avionima daje podatke ukrajinskoj armiji u realnom vremenu. Jasno je da ukrajinska vojska ima ogromne gubitke i u živoj sili i u oklopu odnosno obzirom da je njihov načelnik generalštaba Valerij Zalužnij, zatražio tenkove i oklopna vozila najsavremenije zapadne proizvodnje, Leoparde i Čelendžere, što će NATO pakt očito i prihvatiti, čime ulazimo u novu fazu eskalacije ovog sukoba. Iz svega navedenog, da se zaključiti, da ukrajinska armija zaista ima ogromne gubitke i da im se front „ljulja“ (mada ni ruski nisu mali) ali da je Zapad riješen da ide do kraja i to bi mogao biti potencijalni problem Rusima, ako se ubrzo ne izvuku iz „Donbaskog blata“ i odlučnom ofanzivom na nekom sekundarnom pravcu ne zadaju odlučujući udarac ukrajinskoj armiji a time i državama političkog Zapada koji bi i njima pokazao moć ruske armije, u suprotnom imaćemo dug i iscrpljujući rat koji bi vrlo lako mogao da dovede do unutrašnjih nemira u Ruskoj Federaciji, svrgavanju Vladimira Putina i posljedično raspad ruske države onakve kakvu je sada poznajemo.
Da do ovog grozomornog scenarija ne dođe (koji bi i na nas Srbe imao ozbiljne reperkusije) potrebna je dakle brza pobjeda Rusa na Donbasu, u narednih 3 do 4 mjeseca, zatim ofanziva na Zaporoškom ili Harkovskom pravcu i pad makar jednog od tih velikih gradova, ovakav scenario bi gotovo sigurno natjerao Ukrajinu na pregovore pod ruskim uslovima i nema sumnje da bi vrlo brzo došlo do okončanja sukoba, logično, u rusku korist.
Autor:Miloš Đokić
