Period četrdesetogodišnje uprave Austrougarske u Bijeljini u to vrijeme značio je prekretnicu i značajno vremensko razdoblje u istoriji ovog područja. Nijemci su u Semberiju donijeli niz novina, riješili problem pijaće vode, kanalizacije, a među najvećim događajima tog vremena smatra se dolazak sijalice, odnosno prve gradske rasvjete. NoviGlas vam donosi priču o tome kako je Teslin pronalazak došao u Bijeljinu.
Da bi se prikazala kao zemlja koja na okupiranom području postiže zunačajne rezultate u svim oblastima, Austrougarska je radila na otvaranju škola, kulturnih institucija, uređenju kanalske mreže i drugim oblastima.
Bijeljina se tako može ponositi što je u njoj, među prvima u Bosni i Hercegovini, zaživjela filmska umjetnost i pozorišna umjetnost. Uz to, kultura oblačenja veoma se promijenila nakon dolaska Austrougarske, kada je krenulo školovanje srpske omladine.
“Mlađi su prihvatali evropsku modu, odijela i haljine), a stariji su zadržali raniji način oblačenja još iz turskog vremena kada su srbi nosili odjeću i fesove tamnijih boja”, zabilježio je arhitekta Slobodan Lukić.
Zahvaljujući obimnoj građevinskoj izgradnji, osjećala se brza evropeizacija Bijeljine. Nicale su velike kuće, hoteli i drugi objekti, a ispred svakog javnog objekta projektovani su parkovi i staze.
Širenje gradskih naselja dovelo je i do pojave komunalnih problema, a među njima je problem bio i način rasvjete.
“Nakon austrougarske okupacije obraća se pažnja rasvjeti u gradu, te se postavljaju fenjeri na za to određenim lokacijama. Za njihov rad bili su zaduženi posebni radnici, tzv. fenjerdžije koje je plaćala opština”, zabilježio je Lukić.
Fenjerdžije su imali posebne uniforme i bili su naročito popularni u gradu. Za vrijeme rada uz sebe su nosili alat i to drvene merdevine, kantu petroleja, kutiju šibica, duže makaze za podsijecanje fitilja i krpu za čišćenje staklenih cilindara u lampama. U večernjim časovima išli su od fenjera do fenjera, penjali se na merdevine i palili fitilj šibicom, a sljedećeg dana, u ranim jutarnjim časovima, morali su te fenjere gasiti i to se ponavljalo iz dana u dan i iz mjeseca u mjesec.
A onda se dogodila revolucija. Stigla je sijalica.
Upravo je dolazak električne rasvjete bio jedan od najvećih događaja u prvoj polovini 20. vijeka u Bijeljini.
“1912. električna rasvjeta je stigla u Bijeljinu. Za te potrebe izgrađena je do same Beledije nova zgrada sa visokim dimnjakom (današnja zgrada “Agrosemberije” u Majevičkoj ulici). Bila je to Električna centrala, gdje se proizvodila struja. Za taj događaj najzaslužniji je tadašnji načelnik opštine Ibrahim-beg Hadžisalihović, za čijeg mandata je podignuta i nova zgrada Opštine koja je i danas jedan od najprepoznatljivijih objekata”, zabilježio je arhitekta Lukić.
O dolasku rasvjete u Bijeljinu pisao je svojevremeno i poznati bijeljinac Slobodan Petrović u svojoj knjizi “Korzo stare Bijeljine” koji je dolazak električne rasvjete u Semberiju okarakterisao kao “izlazak iz srednjeg vijeka”.
“Bijeljina je tada formalno i suštinski izašla iz mračnjaštva srednjeg vijeka i time je, relativno ranije u odnosu na druga mjesta, uvedena u eru elektrifikacije. Bilo je to samo četiri godine poslije Tuzle, a mnogo godina prije drugih gradova. To je bio važan trenutak u istoriji grada”, zabilježio je Petrović.
U prvim godinama elektrifikacije osvijetljene su samo prometnije ulice i važniji komunalni objekti.
“Od građana samo najbogatiji mogli su uvesti električno osvjetljenje u kuće, jer je to tada bilo vrlo skupo. Sav materijal za osvjetljenje – sijalice, kablovi, prekidači, izolacija- uvožen je iz inostranstva. U parne mašine ložen je kameni ugalj iz ugljevika koji su u dvorište elektrane dovozile kiridžije, a kasnije, poslije 1919. godine i izgrađene pruge, ugalj je dopreman vozom”, zapisao je Petrović.
NoviGlas
