Hiram Stivens Maksim je bio američki pronalazač, inženjer i industrijalac koji je živio od 1840. do 1916. godine. Njegovo ime se često povezuje s razvojem vatrenog oružja i drugih izuma.
Kada neko priča nešto besmisleno ili rasuđuje o nečemu o čemu malo zna, mnogo priča, a u stvari ništa ne kaže, obično se kaže da “lupa kao Maksim po diviziji.”
Vjerovatno ste ovu izreku i sami nekad iskoristili, ali da li ste se zapitali: ko je Maksim? Koja divizija? Zašto lupa?
Priča koja se krije iza ove izreke zapravo je istorijska. Za početak…
Da li je Maksim osoba? I da i ne!
Maksim iz pomenute izreke zapravo je ser Hiram Stivens Maksim, britanski pronalazač američkog porijekla. Bio je veoma uspješan i iza sebe je ostavio patente za brojne uređaje – pegle za kosu, mišolovke, letjelice i parne pumpe… Tvrdio je čak i da je izumio sijalicu, ali je u istoriji ipak najpoznatiji po izumu prvog automatskog oružja ili – mitraljeza, prenosi Istorijskizabavnik.
Njegov najpoznatiji izum bio je “Maxim mitraljez” (poznat i kao “Maxim gun”), prva uspješna poluautomatska i automatska mitraljeza. Ovaj izum ima značajnu ulogu u istoriji ratovanja i oružja, jer je pružao veći protivnički ognj i bio ključni faktor u evoluciji taktičkih strategija.
Maksim je svoj mitraljez patentirao 1883. a nakon što je naredne godine pred publikom demonstrirao njegov rad, nije bilo vojske koja nije željela ovo oružje. A kako i ne bi! Mitraljez je mogao da ispali 600 metaka u minutu i, iako se danas smatra preteškim i suviše glomaznim, u svoje vrijeme je prestavljao posljednji krik vojne mode, piše Stil.
I tu dolazimo do začkoljice! Jer “maksim” iz popularne izreke zapravo nije osoba već – oružje! Mitraljez je dobio ime “Maksim” po svom tvorcu i on je taj koji “lupa po diviziji”. A… Zašto “lupa”? Pa zato što je ovo oružje proizvodilo ogromnu buku!
Osim što je sijao kišu metaka po neprijateljima, maksim je bio i strašno bučan, pa je ondašnjim ljudima izgledalo “kao da lupa”.
Prvo su ga nabavili Britanci. Zabliježeno je da ga je prvo dobio Singapurski dobrovoljači korpus još 1889. ali je zapravo najviše korišćen prilikom ekspedicija u Africi, prije svega zato što su se domorodci plašili zvuka ovog oružja. Istorija pamti i da je mitraljez prvi put korišćen prilikom kolonizacije Rodezije, a istoričari ga danas nazivaju i “oružjem kojim je kolonizovana Afrika”.
Nije prošlo mnogo vremena, a i druge evropske sile u svoje naoružanje su uvrstile “maksima”. To je bio slučaj i sa srpskom vojskom, a tu dolazimo i do odgovora na pitanje…Po kojoj diviziji?
“Maksim” je svoju najveću primjenu našao tokom Prvog svjetskog rata kada su ga, u različitim varijantama, koristile sve zaraćene strane, uključujući i srpsku vojsku.
Zbog svoje ogromne ubojite moći i zvuka, vojnicima je ovo oružje djelovalo naročito strašno i imalo je veliki uticaj na tadašnju kulturu. U to vrijeme nastao je i ovaj izraz koji se zadržao sve do današnjih dana – lupa kao Maksim po diviziji.
(srpskainfo)
