Danas je subota, 5. avgust, 217. dan 2023. Do kraja godine ima 148 dana.
1716. – Austrijski feldmaršal francuskog porijekla Fransoa Eugen Savojski na čelu armije od 40.000 vojnika u bici pod Petrovaradinskom tvrđavom nanio težak poraz turskim snagama od 150.000 ljudi pod komandom Darnada Ali-aše. U bici, koja je Austrijancima omogućila da ubrzo zauzmu Beograd, poginulo je najmanje 30.000 turskih vojnika.
1844. – Rođen ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, začetnik ruskog kolorizma i sjajan portretista. Radio je i žanr slike iz seljačkog života, a posebno je značajan po kompozicijama /”Burlaci na Volgi”, “Litija”, “Ivan Grozni i njegov sin Ivan”, “Zaporošci”, “Povratak iz progonstva”, “Carevna Sofija”/.
1850. – Rođen francuski pisac Anri Rene Alber Gi de Mopasan, jedan od najizrazitijih predstavnika evropskog naturalizma. Napisao je oko 300 pripovijedaka i šest romana, pisao je i pozorišne komade, putne bilješke, pjesme. Djela: romani “Jedan život”, “Nova banja”, “Pjer i Žan”, pripovijetke “Strasti”, “Naličja”, “Zamke”, “U ratu”, “Vodom”.
1858. – Položen prvi transatlantski kabl, kojim je uspostavljena telegrafska veza između Kanade i Velike Britanije. Postavljanje linije trajalo je dugo, jer je na dnu Atlantskog okeana kabl često pucao, a služio je samo do 1. septembra 1858, kad je veza prekinuta.
1895. – Umro njemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. NJegova porodica posjedovala je fabrike u NJemačkoj i Engleskoj. Osnovne postavke materijalističkog poimanja svijeta izložio je u “Anti-Diringu”. U saradnji sa Marksom je napisao “NJemačku ideologiju” i “Manifest komunističke partije” i organizovao Prvu internacionalu – međunarodno udruženje radnika osnovano 1864. Poslije Marksove smrti 1883. nastavio je rad u Drugoj internacionali, osnovanoj 1889. i napisao “Porijeklo porodice, privatne svojine i države” i “Ludvig Fojerbah i kraj njemačke klasične filozofije”. Posljednje godine života, koje je proveo u Londonu, gdje je i umro, posvetio je redigovanju drugog i trećeg toma Marksovog “Kapitala”. Ostala djela: “Skica za kritiku nacionalne ekonomije”, “Položaj radničke klase u Engleskoj”, “Sveta porodica ili kritika kritičke kritike protiv Bruna Bauera i kompanije”.
1906. – Rođen američki filmski režiser Džon Hjuston, jedan od najistaknutijih američkih sineasta 20. vijeka. Snimio je mnoštvo filmova, najviše pustolovnog i kriminalističkog žanra, pri čemu je iskazao realističnost u izrazu i strogost u formi, ali i sklonost sentimentalizmu i romantici. Filmovi: “Malteški soko”, “Rt Largo”, “Bijasmo stranci”, “Blago Sijera Madre”, “DŽungla na asfaltu”, “Crvena značka za hrabrost”, “Afrička kraljica”, “Mobi Dik”, “Noć iguane”, “Odsjaj u zlatnom oku”, “Grad izobilja”, “Naš čovjek iz Australije”, “Sudija za vješanje”, “Eni”, “Ispod vulkana”.
1914. – Crna Gora u Prvom svjetskom ratu objavila rat Austro-Ugarskoj, priključivši se tako napadnutoj Srbiji.
1915. – Nijemci u Prvom svjetskom ratu okupirali poljsku prijestonicu Varšavu.
1930. – Rođen američki astronaut Nil Armstrong, prvi čovjek koji je stupio na tlo Mjeseca, izašavši 20. jula 1969. iz lunarnog modula “Orao”, lansiranog sa svemirskog broda “Apolo 11”, koji je kružio oko Zemljinog satelita.
1940. – Letonija ušla u sastav SSSR pod nazivom Letonska Sovjetska Socijalistička Republika.
1943. – U Moskvi, prvi put u Drugom svjetskom ratu, plotunima iz 222 artiljerijska oruđa obilježene pobjede nad njemačkim trupama na Istočnom frontu. U snažnoj protivofanzivi Crvene armije oslobođeni su gradovi Orel i Bjelgorod.
1949. – U Ekvadoru u zemljotresu poginulo oko 6.000 ljudi.
1960. – Gornja Volta /sadašnja Burkina Faso/ stekla nezavisnost od Francuske.
1962. – Umrla američka filmska glumica Merilin Monro (na fotografiji), jedan od najvećih erotskih simbola u istoriji filma. Teret megazvijezde i ljubavne afere sa vodećim političarima SAD izazivale su stalne psihičke krize i život je okončala samoubistvom. Filmovi: “DŽungla na asfaltu”, “Nijagara”, “Majmunska posla”, “Autobuska stanica”, “Muškarci vole plavuše”, “Rijeka bez povratka”, “Sedam godina vjernosti”, “Neki to vole vruće”.
1963. – U Moskvi SSSR, SAD i Velika Britanija potpisali Sporazum o zabrani nuklearnih proba u atmosferi, vasioni i pod vodom, što je, poslije raketne krize u vezi sa Kubom, bio prvi znak popuštanja napetosti u međunarodnim odnosima.
1974. – Predsjednik SAD Ričard Nikson, predajući magnetofonske trake istražnom sudiji, javno je priznao da je učestvovao u prikrivanju afere “Votergejt.”
1984. – Umro velški pozorišni i filmski glumac Ričard Dženkins, poznat kao Ričard Barton, koji se sjajnim talentom najprije nametnuo u pozorištu igrajući karakterne uloge u dramama Viljema Šekspira, poslije čega je ostvario sjajnu filmsku karijeru. Filmovi: “Kleopatra”, “Beket”, “Ana od hiljadu dana”, “Ukroćena goropad”, “Dr Faust”, “Komedijaši”, “Trocki”, “Sutjeska”.
1995. – Vojska Hrvatske okupirala Knin, glavni grad Republike Srpske Krajine /RSK/. Vojna ofanziva je preduzeta uz prećutnu saglasnost SAD i ostalih zapadnih zemalja. Iz RSK – teritorije formalno pod “zaštitom” mirovnih snaga UN – izbjeglo je gotovo svo stanovništvo, oko 200.000 ljudi, a hrvatske snage su tokom agresije i poslije njenog završetka počinile mnoštvo ratnih zločina nad srpskim civilima, što je propraćeno krajnje mlakim reagovanjem međunarodne zajednice.
1997. – Prilikom pada južnokorejskog putničkog aviona na pacifičko ostrvo Guam preživjelo samo 26 od 254 ljudi u letjelici.
1998. – Umro bugarski diktator Todor Živkov, devet godina poslije zbacivanja sa vlasti. Kao komunistički upravljač sa praktično neograničenim ovlaštenjima vladao je Bugarskom od 1954. do 1989.
2000. – Umro engleski filmski glumac Alek Ginis, koji se odlikovao izuzetnim mogućnostima preobražaja, dobitnik Oskara za ulogu u filmu “Most na rijeci Kvaj”. Ostali filmovi: “Nježno srce”, “Veliko očekivanje”, “Oliver Tvist”, “Čovjek u bijelom odijelu”, “Naš čovjek u Havani”, “Lorens od Arabije”, “Pad Rimskog carstva”, “Doktor Živago”, “Zvjezdani ratovi”.
2003. – Od eksplozije automobila-bombe koju je ispred hotela “Meriot” u DŽakarti, glavnom gradu Indonezije, aktivirao islamski terorista samoubica ubijeno je 14, a ranjeno oko 150 ljudi.
2012. – Preminula je Čavela Vargas, kultna meksička pjevačica. Rođena Kostarikanka, Čavela je tek u svojim tridesetim postala profesionalna pjevačica. Prkosila je polnim stereotipima, pjevajući pohotne “rančera” pjesme, noseći mušku odjeću, sa nezaobilaznom cigaretom u jednoj i čašom pića u drugoj ruci. Snimila je 80 albuma, postavši vodeća figura u umjetničkim krugovima Meksiko Sitija sredinom 20. vijeka, poznata kao bliska prijateljica slikara Fride Kalo i Dijega Rivere.
