U porti Stare crkve u Mostaru danas je predstavljena knjiga “Genetičko poreklo Srba Stare Hercegovine”, plod šestogodišnjeg istraživačkog poduhvata sa registrom više od 2.700 prezimena i podataka na 1.200 stranica.
Knjiga je plod zajedničkog istraživačkog poduhvata Društva srpskih rodoslovaca “Poreklo” i Biološkog fakulteta u Beogradu, a na istraživanju je radilo 16 ljudi.
Jovica Krtinić, predsjednik Društva srpskih rodoslovaca “Poreklo” i jedan od urednika knjige, naveo je da je istraživanje započeto 2016. godine, a ovom studijom su obuhvaćena 1.143 pojedinca.
Testirane su, kaže, osobe muškog pola, pošto se istraživanje zasnivalo na testiranju “ipsilon” DNK hromozoma, preko kojih se najpouzdanije ispituje porijeklo.
“Ovo istraživanje je pokazalo da je Stara Hercegovina jedna od ključnih matica važna za razumevanje etno-geneze Srba, bilo da su oni iz Dalamcije, Like, Korduna, Banije, Bele Krajine, Bosanske Krajine, Podrinja, Centralne Srbije. Na svim tim mestima su pronađeni odseljeni Srbi iz Hercegovine. Kroz šest godina, iz dana u dan, pronalazili smo na desetine novootkrivenih rodova. Kada smo počinjali imali smo dvadesetak testiranih Hercegovaca, danas je to 1.143”, naveo je Krtinić.
On je najavio da će ovaj rad biti nastavljen i da se nada da će imati i prošireno izdanje. “Nismo mogli da testiramo sve hercegovačke rodove, a nadamo se da će biti prilike da idemo dalje sa istraživanjima”, rekao je Krtinić.
On je dodao da je knjiga donijela obilje novih, dosad nepoznatih podataka o porijeklu pojedinih rodova.
Studijom je obuhvaćeno ne samo područje današnje Hercegovine već i područje sjeverozapadne Crne Gore, dijelovi Srbije – dolina Lima, sliv Neretve, Neum, Metković, do područja Hrvatske oko Imotske krajine, odnosno prostor Stare Hercegovine iz njenog najvećeg obima, u vrijeme vladavine Stjepana Vukčića Kosače /polovina 15. vijeka/.
Jedan od autora Siniša Jerković kaže da se do sada o podacima o porodicama i porijeklu znalo preko predanja i dokumenata, a sada je prvi put genetičim testovima provjerena veza.
“Hercegovina je zaista ključno mesto etno-geneze srpskog naroda, posebno u periodu Srbije Nemanjića kada je celokupna Hercegovina pripadala toj državi i kada se srpski narod uobličio u potpunosti. Ima mnogo haplo grupa u Hercegovini, nisu svi Hercegovci istog porekla po liniji muških predaka”, objasnio je Jerković.
Što se tiče Hercegovine kao matice srpskog naroda to se, prema njegovim riječima, odnosi na migracije dinarskog srpskog stanovništva i to su prepoznali autori i ranije.
“Oni su znali da su Srbi Hercegovci emigrirali i prema Šumadiji i prema Vojvodini, a isti dijalekat se govori i u Krajini”, dodao je Jerković.
On je napomenuo da genetička istraživanja idu duboko u prošlost, pa se može i hiljade godina unazad utvrditi porijeklo muških linija.
“Istraživanje je pokazalo da je stanovništvo Hercegovine, kao i sav ostali srpski narod, otprilike u polovičnom odnosu potiče i od Slovena i od starobalkanaca. To se potvrdilo i kroz ovo istraživanje. Ima rodova koje možemo povezati sa germanskim narodima”, naveo je Jerković.
Autor Velibor Mihić navodi da su se autori i istraživači koncentrisali na obradu predanja koja postoje u narodu o porijeklu porodica, koristeći i istorijske izvore o hercegovačkim rodovima.
Koristili su i rezultate DNK testiranja i pokušavali da objedine porijeklo porodica i uoče koje su to rodovske grupe koje potiču od istog muškog predaka.
“Knjiga daje podelu hercegovačkih porodica u rodovske grupe. Tu dajemo i etnografski i istorijski pregled. Prema našem registru prezimena, nekih 2.700 prezimena je obuhvaćemo u knjizi. Obrađujemo široki prostor Hercegovine iz srednjeg veka i pokušali smo da proverimo to genetičko poreklo stanovništva Hercegovine i uporedimo ga sa genetičkom strukturom srpskog stanovništva uopšte. Naša baza tesiranih pojedinaca je oko 8.000”, naveo je Mihić.
On je istakao da su ustanovili da Hercegovci u priličnoj mjeri oslikavaju neku opštu srpsku populaciju, što se tiče genetičke strukture.
“Postoje nešto izraženije te komponente slovenskog stanovništva na ovom području, stanovništva čiji su preci došli sa seobom starih Slovena na ove prostore, dok su nešto manje komponente starobalkanskog stanovništva u odnosu na ono što postoji u proseku kod Srba”, naveo je Mihić.
Izvor: Glas Srpske/SRNA
