1584 . – Umro ruski car Ivan Grozni, prvi car Rusije, koji je radi stvaranja jake centralizovane države jačao carsko samodržavlje i suzbijao samovolju boljara. Reforme je sprovodio grubo, zbog čega je dobio nadimak “Grozni”. Podigao je 1553. prvu štampariju u Rusiji, a 1584. je radi jačanja trgovine sa zapadnom Evropom izgradio grad Arhangelsk na ušću Sjeverne Dvine u Bijelo more. Potukao je Mongole i osvojio Kazan 1552. i Astrahan 1556, tako da je Rusija ovladala cijelim vodenim putem Volge, a potom je pripojio Sibir.
1745 . – Umro engleski državnik Robert Volpol, prvi britanski premijer. Predsjednik vlade bio je od 1721. do 1742, najduže u istoriji Velike Britanije.
1780 . – Rođen srpski knez Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka, knez Srbije od 1815. do 1839. i od 1958. do smrti 1860, koji je postavio temelj nezavisnosti Srbije. Borio se i u Prvom srpskom ustanku, ali se 1813. predao Turcima poslije propasti ustanka i pomogao im da umire Hadži-Prodanovu bunu 1814, da bi 1815. u Takovu digao ustanak u kojem je potukao Turke. Sporazumom s Marašli Ali-pašom dobio je za Srbiju ograničenu autonomiju. Potom je, vješto koristeći nesporazume Rusije i Otomanskog carstva, izdejstvovao sultanovo i međunarodno priznanje, što je krunisano hatišerifom iz 1830, kojim je Srbiji priznata unutrašnja samouprava, a Milošu nasljednost kneževskog dostojanstva. Pod pritiskom Miletine bune, na Sretenje 1835. godine izdao je slobodouman ustav, kojem su se usprotivile Rusija, Otomansko carstvo i Austrija, pa ga je ubrzo ukinuo. Bio je primoran da se 1839. povuče s vlasti u korist sina Mihaila, a na prijesto ga je vratila Svetoandrejska skupština 1858.
1837. – Rođen američki državnik Stiven Grover Klivlend, predsjednik SAD od 1885. do 1889. i od 1893. do 1897. Lična čestitost i nezavisnost učinila ga je neprijateljem moćne njujorške organizacije “Tamani hol” – ogrezle u korupciji i podmićivanju – u okviru njegove Demokratske stranke. Tokom prvog predsjedničkog mandata nastojao je da iskorijeni korupciju i smanji previsoku carinsku zaštitu, a drugi mandat je obilježila finansijska kriza i radnički nemiri.
1842 – Rođen je francuski pisac Stefan Malarme( Stefan Malarme) preteča simbolika, čije pesme karakteriše sugestivna muzikalnost stihova. Imao je veliki uticaj na francusku poeziju. Radovi : “Popodne jednog Fauna”, “Pesme i proza”.
1844 . Ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski-Korsakov, član kompozitorske grupe “Velika petorka”, čije delo karakterišu luksuzne orkestarske boje, briljantna instrumentacija i virtuozna orkestracija. Oslanjao se na muzičke motive ruskog i azijskog naroda. On je takođe veoma važan kao nastavnik muzike: među njegovim učenicima bili su Igor Stravinski i Sergej Prokofjev. Napisao je”Principe orkestracije”, standardni priručnik na svim muzičkim akademijama na svetu. Dela : opere”Sadko”, “Zlatna pita”, “Snežana”, “Carska nevesta”, simfonijske kompozicije”Fantazija o srpskim temama”, “Šeherazade”, “Španski kaprix”.
1848 . – U Milanu izbila pobuna protiv Austrije i austrijski feldmaršal Johan Jozef Radecki morao je da povuče trupe iz grada.
1858 . – Rođen njemački inženjer Rudolf Dizel, koji je 1893. konstruisao prvi motor s unutrašnjim sagorijevanjem na principu samopaljenja. Motor je po njemu dobio ime.
1869 . – Rođen britanski državnik Artur Nevil Čembrlen, vođa Konzervativne stranke i premijer Velike Britanije od 1937. do 1940. U uzaludnom naporu da izbjegne vojni sukob s Njemačkom, potpisao je krajem 1938. kapitulantski Minhenski pakt s vođom Trećeg rajha Adolfom Hitlerom, što je omogućilo nacistima da 1939. raskomadaju Čehoslovačku.
1871 – Radnici Pariza započeli su prvu proleterijsku revoluciju, poznatu kao Pariska komuna, čiji je neposredni uzrok bio Franko-Pruski rat. Naoružani radnici, nazvani “komune”, stvorili su Nacionalnu gardu, Centralni komitet kao vrhovno telo, raspisali izbore i proglasili komunu, koja je krajem maja 1871.
1913 – Grčki kralj danskog porekla Džordž I, koji je vladao Grčkom 1863.
1921. – Boljševici su vojskom u krvi ugušili pobunu u Kronštatu, glavnoj bazi ruske Baltičke flote. Mornari Flote i radnici u pomorskoj bazi u Kronštatu na ostrvu Kotlin u Finskom zalivu, zapadno od Petrograda, započeli su krajem februara 1921. pobunu protiv boljševičke vlasti, zahtijevajući ekonomske reforme i okončanje boljševičke političke dominacije. Kronštatski mornari i radnici su 1917. snažno podržavali boljševike i bili jedan od najvećih oslonaca Oktobarske revolucije.
1922. – Vođu indijskog pokreta za nezavisnost Mahatmu Gandija britanski kolonijalni sud je, zbog toga što je predvodio kampanju građanske neposlušnosti, osudio na šest godina robije.
1932 . – Rođen američki pisac Džon Hojer Apdajk, ironičan ali sumoran posmatrač američkih naravi. Pisac snažnog introspektivnog dara, prividno banalnim temama svjedoči o moralnim situacijama modernog čoveka. Djela : romani”Bježi, zeko, bježi”, “Kentaur”, “Sajam u ubožnici”, “Na farmi”, “Parovi”, “Zeka se vraća”, “Oženi me”, “Državni udar”, “Zeka je bogat”, “Vještice iz Istvika”, zbirke priča”Ista vrata”, “Golubije perje”, “Muzička škola”, “Problemi”, “Muzeji i žene”.
1936 . – Rođen južnoafrički državnik Frederik Vilem de Klerk, koji je doprinio okončanju rasne diskriminacije. Kao predsjednik Južne Afrike početkom devedesetih godina 20. vijeka odlučujuće je uticao da režim aparthejda bude demontiran.
1936 – Preminuo je grčki državnik Elefterios Venizelos ( Elefterios Venizelos) (1910) On je predvodio borbu za oslobađanje Krita od Turaka i ujedinjenje grčkog ostrva na Mediteranu sa svojom otadžbinom. Formirao je Balkansku alijansu i ušao u Prvi balkanski rat protiv Turske 1912. Kada su, u Drugom svetskom ratu, Centralne sile ponudile Grčkoj teritorijalne ustupke, pod uslovom da prekrši svoj sporazum o savezu sa Srbijom i vodi se protiv nje, on je odbio ponudu rekavši: “Grčka je veoma mala zemlja koja čini tako nesnosan gest.” Kao premijer reformisao je radno i agrarno zakonodavstvo i reorganizovao kopnenu vojsku i mornaricu. U proleće 1935. pokušao je da poremeti obnovu monarhije revolucijom, ali nije uspeo i morao je da emigrira u Francusku, gde je umro.
1938 Meksički predsednik Lassaro Kardenas nacionalizovao je sve privatne naftne kompanije – uglavnom strane – i formirao državni naftni monopol “Pemex”.
1946 . – Francuska Gijana, Martinik i Gvadelupa dobile su status prekomorskih departmana i postale integralni dio Francuske. 1948 . – SSSR iz tadašnje Jugoslavije opozvao vojne stručnjake pod izgovorom da su “okruženi neprijateljstvom”, a sutradan i civilne, pokušavajući da se jugoslovensko rukovodstvo pritiskom natjera da prihvati kurs koji je nametao Informbiro, odnosno Moskva.
1956 . – Umro je srpski pravoslavni teolog i besjednik Nikolaj Velimirović, episkop žički i ohridski od 1919. do 1944. Po završetku studija teologije u Švajcarskoj doktorirao je teologiju na univerzitetu u Bernu, poslije čega je diplomirao filozofiju na engleskom univerzitetu u Oksfordu i doktorirao u Ženevi. Po povratku u Srbiju postao je predavač na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, 1909. se zamonašio, a potom je završio Duhovnu akademiju u Petrogradu. Između dva svjetska rata osnovao je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret, da bi zaštitio narod od agresivne sektaške propagande. Nijemci mu nisu oprostili ulogu u obaranju Trojnog pakta krajem marta 1941, pa su ga u Drugom svjetskom ratu, čim su okupirali Jugoslaviju, konfinirali u manastir Ljubostinja, potom u manastir Vojlovica. S patrijarhom Gavrilom 1944. je zatočen u logor Dahau. Umro je u emigraciji u ruskom manastiru Svetog Tihona u Saut Kananu u Pensilvaniji, a sahranjen je na srpskom narodnom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilu. Mošti su mu prenesene u zavičaj 1991. Djela : “Religija Njegoševa”, “Besede pod gorom”, “Iznad greha i smrti”, “Duša Srbije”, “Srbija u svetlosti i mraku”…
1962 – U Alžiru je potpisan sporazum o prekidu vatre kojim je okončan osmogodišnji rat za nezavisnost francuske kolonije.
1965 – Sovjetski kosmonaut Aleksej Leonov izašao je iz svemirskog broda “Vashod 2” i postao prvi čovek koji je “hodao” svemirom.
1965 – Bivši egipatski kralj Faruk I, poslednji monarh Egipta, umire. On se popeo na presto 1936, ali je autoritet njegovog vladara bio izložen nemogućnosti da spreči britansko mešanje u unutrašnje poslove Egipta i vojni poraz u prvom arapsko-izraelskom ratu 1948. Godine 1952. svrgnuli su ga pobunjenički oficiri, nakon čega je bio primoran da ode u izgnanstvo i umro je u Rimu.
1969 . – Predsjednik SAD Ričard Nikson izdao tajnu naredbu o bombardovanju Kambodže.
1970 – Proamerički general Lon Nol organizuje državni udar u Kambodži dok šef države princ Norodom Šihanouk dolazi u posetu Moskvi.
Tuniški parlament je 1975.
1980 – Umro je nemački filozof Erih From (Erich Fromm) koji je, oživljavajući humanističku tradiciju marksizma, pokušao da ga primeni na sociološke i psihološke probleme. Kritički je protumačio Sigmunda Frojda i analizirao uzroke ljudske samo-otuđenosti. Emigrirao je iz Nemačke u nacizam. Dela : “Bekstvo sa slobode”, “Čovek za sebe”, “Zdravo društvo”, “Veština ljubavi”, “Zen-budizam i psihoanaliza”, “Anatomija ljudske destruktivnosti”, “Misija Sigmunda Frojda”, “Marksova koncepcija čoveka”, “Srce čoveka”, “Bićeš kao bogovi”.
1983 . – Umro bivši italijanski kralj Umberto Drugi, posljednji monarh Italije, koji je na prijestolu proveo samo mjesec dana. Postao je kralj u maju 1946, poslije abdikacije oca Vitorija Emanuela Trećeg, ali je i sam abdicirao u junu 1946, jer su Italijani referendumom odabrali republiku, poslije čega je morao da emigrira i umro je u Švajcarskoj.
1994 . – Vlada pod kontrolom Alije Izetbegovića u Sarajevu i Hrvatska su u Vašingtonu u prisustvu predsjednika SAD Bila Klintona potpisale sporazum o muslimansko-hrvatskoj federaciji u BiH, koja je kasnije, Dejtonskim sporazumom, postala jedan od dva entiteta u bivšoj jugoslovenskoj republici BiH.
1997 . – Izraelci su počeli izgradnju jevrejskog naselja Har Homa u istočnom Jerusalimu, što je izazvalo ogorčene proteste Palestinaca.
1999 . – Šiptarski predstavnici su poslije fingiranih pregovora potpisali u Parizu papir koji su SAD i njeni NATO saveznici nazvali “međunarodnim mirovnim sporazumom”, prema kojem je cijela Jugoslavija trebalo da potpadne pod okupaciju trupa NATO pakta. Jugoslovenska delegacija odbila je da stavi potpis, što je učinio i predstavnik Rusije u svojstvu svjedoka. Šest dana kasnije otpočela je agresija NATO pakta na Jugoslaviju.
2004 . – Haški tribunal izrekao kaznu od sedam godina zatvora penzionisanom admiralu JNA Miodragu Jokiću, koji je priznao krivicu za napad na Dubrovnik.
2008 – Umro britanski pisac naučne fantastike Artur Klark, autor više od stotinu knjiga o svemiru, među kojima i “2001: Odiseja u svemiru”, nauci i budućnosti. Dobitnik je najznačajnih nagrada u toj oblasti.
(Nezavisne)
